του Μανόλη Μπουχαλάκη
Κανείς δεν είπε ποτέ ότι ακόμη και οι υπερδυνάμεις δεν κάνουν λάθη. Η Ιστορία είναι γεμάτη παραδείγματα οδυνηρών επιλογών αυτοκρατοριών και βασιλείων. Άλλες φορές τα λάθη ήταν λόγω ανικανότητας, άλλες λόγω κακών υπολογισμών και άλλες λόγω τυχαίων γεγονότων.
Ας θυμηθούμε ενδεικτικά πως το ξεκαθάρισμα λογαριασμών του 1914 με τη δολοφονία του αρχιδούκα Φραγκίσκου Φερδινάνδου δεν έφερε τα αναμενόμενα. Τέσσερις αυτοκρατορίες έγιναν στάχτη, πέντε αν θεωρήσουμε οτι η Γερμανία ήταν αυτό που λέμε αυτοκρατορία με την πλήρη έννοια του όρου.
Οι πολέμοι γενικά είναι από τις κύριες αιτίες ανατροπών. Όποιος νικάει έχει γεωπολιτικά οφέλη, όποιος χάνει δεν έχει μόνο εδαφικές απώλειες αλλά και απώλεια γοήτρου και ηθικού. Οι Άγγλοι ακόμη και σήμερα αναπολούν τον καιρό που ήταν αυτοκρατορία, χωρίς να επικεντρώνονται αρκετά στις τραγικές επιλογές τους ιδιαίτερα κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η Αμερική ως νέα υπερδύναμη μετά το τέλος του Β' Παγκόσμιου Πόλεμου, παρέμεινε ισχυρή παρ'όλες τις μετέπειτα εμπλοκές της στην Κορέα, το Βιετνάμ και τον πόλεμο του Κόλπου. Η Σοβιετική Ένωση διαλύθηκε μη μπορώντας να ανταγωνιστεί τις ΗΠΑ στους εξοπλισμούς και την τεχνολογία.
Στον 21ο αιώνα, ενώ θα περίμενε κανείς την μονοκρατορία των ΗΠΑ, το πρώτο τέταρτο του αιώνα περνάει με τα ακριβώς αντίθετα συμβάντα. Οι ΗΠΑ δέχτηκαν τρομοκρατικές επιθέσεις το 2001 και μετά από 20 χρόνια παραμονής στο Αφγανιστάν αποσύρθηκαν κακήν κακώς.
Το περίεργο είναι ότι ενώ υπήρχε παρόμοιο προηγούμενο αποτυχίας στο Βιετνάμ, εδώ δεν είχαμε να κάνουμε με ένα κομμουνιστικό εχθρό. Δεν είχαμε να χαράξουμε σφαίρες επιρροής όπου πάση θυσία η ΕΣΣΔ δεν έπρεπε να πατήσει πόδι.
Στο Αφγανιστάν οι ΗΠΑ πήγαν για να πατάξουν την Αλ Κάϊντα (μια οργάνωση που ποτέ δεν βγήκε να πει ότι τη λένε έτσι και πως πολύ ευχαριστεί τον Αλλάχ που τίναξε τους δίδυμους πύργους) και τον Οσάμα Μπιν Λάντεν.
Όλα αυτά σε μια άγονη και αφιλόξενη γη, την επονομαζόμενη "νεκροταφείο των αυτοκρατοριών". Ούτε ο Μέγας Αλέξανδρος, ούτε οι Βρετανοί, ούτε οι Σοβιετικοί μα ούτε και οι Αμερικάνοι μπόρεσαν να την τιθασεύσουν αφού είναι έρμαιο εμφύλιων σπαραγμών εδώ και αιώνες.
Η μνημειώδεις αφέλεια του προέδρου Μπάϊντεν που πίστεψε ότι μέσες-άκρες έχει εκπαιδεύσει τους Αφγανούς στο Δυτικό τρόπο σκέψης και δράσης και άρα θα μπορούσε επιτέλους να φέρει τους Αμερικανούς στρατιώτες στο σπίτι τους, δείχνει πόσο ανιστόρητοι μπορεί να γίνουν οι Αμερικανοί πρόεδροι και οι σύμβουλοι τους.
Οι Αμερικάνοι ποτέ δεν έγιναν κυρίαρχοι της Αφγανικής ενδοχώρας όπου οι φατρίες παίζουν κύριο ρόλο. Η Λιβύη και το χάος της λόγω των φυλών που πολεμούν η μια την άλλη, αρκούσε και με το παραπάνω για να καταδείξει το μάταιο της "σταυροφορίας".
Οι αναλυτές βέβαια λένε πως οι ΗΠΑ δεν πήγαν στο Αφγανιστάν ως δύναμη κατοχής. Δεν είχαν κάτι ιδιαίτερο να αποκομίσουν από τη χώρα αυτή και εν πάση περιπτώσει η κατοχή ξένης χώρας θεωρείται παράνομη από τη διεθνή κοινότητα.
Ακόμη όμως και αν υπήρξαν πρόοδοι στα αστικά κέντρα και για λίγο καιρό ο ασφυκτικός κλοιός της Σαρία χαλάρωσε όταν οι Ταλιμπάν υποχώρησαν, ουσιαστικά το Αφγανιστάν δεν μετετράπη σε χώρα δυτικού τύπου με δημοκρατία, ισότητα, βιομηχανία και παραγωγή πλούτου. Ας θυμηθούμε μόνο ότι η συντριπτική πλειοψηφία των χωρικών ζούσε και ζει καλλιεργώντας την παπαρούνα από την οποία βγαίνει το όπιο και η ηρωϊνη. Από εκεί και μόνο μπορεί κανείς να φανταστεί το μέγεθος των μεταρρυθμίσων που χρειάζονταν για να γίνει αυτή η χώρα όσο το δυνατόν πιο "δυτική". Οι δε επιρροές του επίσης σκληροπυρηνικού ισλαμικού Πακιστάν που κάλυπταν τους Ταλιμπάν για πολύ καιρό, αρκούσαν για να καταδείξουν το πολύ δύσκολο έως αδύνατο της ανασυγκρότησης του Αφγανιστάν.
Η σιγουριά με την οποία ο πρόεδρος Μπάϊντεν διαβεβαίωνε για την επικράτηση του Αφγανικού στρατού στην περίπτωση σύγκρουσης με τους ακραίους Ισλαμιστές κατέδειξε την αφέλεια των συμβούλων του και επιβεβαίωσε τις τελείως λάθος εκτιμήσεις του επιτελείου του.
Το φιάσκο της αποχώρησης από το "νεκροταφείο των αυτοκρατοριών" έρχεται να προστεθεί στην ήδη βεβαρυμένη εικόνα του αποσυντονισμού και της διχαστικής ρητορικής που υπάρχει στην πολιτική ζωή των ΗΠΑ. Ο Τζο Μπάϊντεν θα δυσκολευτεί ακόμη περισσότερο να υλοποιήσει την ατζέντα του στο εσωτερικό και στο εξωτερικό με την Αμερική να έχει υποστεί βαρύ πλήγμα στο γόητρο της.
Ίσως ο Μπάϊντεν να μην ανακάμψει ποτέ πλήρως μετά από αυτή την αποτυχία του Αφγανιστάν με πολλούς να κάνουν παραλληλισμούς με την εγκατάλειψη της Σαϊγκόν το 1975 και τη δημιουργία μιας γενιάς ψυχικά και σωματικά ανάπηρων βετεράνων.
Ο δε κίνδυνος περαιτέρω συσπείρωσης τρομοκρατικών ομάδων καθίσταται προφανής αφού απεδείχθη πως η υπομονή και η επιμονή μπορούν να νικήσουν υπερδυνάμεις.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου