Οι δυο Ιθάκες

του Μανόλη Μπουχαλάκη

Ο συμβολισμός του διαγγέλματος του Αλέξη Τσίπρα από την Ιθάκη, προφανής. Ο πρωθυπουργός θεωρεί πως σαν άλλος Οδυσσέας, η Ελλάδα έφτασε στο οικείο λιμάνι της μετά από μια μεγάλη Οδύσσεια.

Ας μην ξεχνάμε όμως πως στην Ομηρική Ιθάκη ο Οδυσσέας δεν έπεσε στην αγκαλιά της Πηνελόπης και έζησαν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα, αλλά μεσολάβησε ένα λουτρό αίματος, η Μνηστηροφονία. Υπό αυτό το πρίσμα, η Ιθάκη αποτελεί και τόπο κρίσης και εκδικήσεως και καλά θα κάνει η κυβέρνηση να μην αγνοήσει πλήρως αυτό το συμβολισμό.

Υπάρχει τώρα και η δεύτερη Ιθάκη, αυτή του μεγάλου Αλεξανδρινού Καβάφη. Εκεί, στο ομώνυμο ποίημα, ο ποιητής προτρέπει τον κάθε ένα να μη θεωρήσει τα βάσανα της ζωής ως Οδύσσεια αλλά να μάθει από τις εμπειρίες του, να πειραματιστεί, να εξερευνήσει και να απολαύσει τα αγαθά της περιπέτειας της εξερεύνησης.

Μάλιστα, ο Καβάφης λέει πως ο ταξιδευτής πρέπει να έχει στο νου του δυο μεγάλα πράγματα. Πρώτον, πως οι Κύκλωπες και οι Λαιστρυγόνες είναι συχνά δημιουργήματα της δικής μας ανθρώπινης φαντασίας και δεύτερον πως η Ιθάκη πρακτικά δεν έχει τίποτα να προσφέρει. Είναι ένα φτωχό και έρημο νησί άνευ αξίας. Ο πλούτος ήταν το ταξίδι και οι εμπειρίες, όχι ο προορισμός.

Η κυβέρνηση ίσως θα ήθελε να δει και αυτές τις έξοχες μεταφορές του Αλεξανδρινού. Διότι τελικά στην Ιθάκη ο εκάστοτε Οδυσσέας πρέπει να κουβαλήσει αυτά που αποκόμισε από τα ταξίδια του. Πλούτο, γνώσεις, εμπειρίες, όλα. Θετικά και αρνητικά.

Τι άραγε έχει να επιδείξει η τωρινή κυβέρνηση ως λάφυρα της Οδύσσειας της;

Το τέλος των μνημονίων και την έναρξη της ανάκαμψης της χώρας, θα πουν οι κυβερνώντες.

Τέλος των μνημονίων σίγουρα. Αλλά πόσο αλήθεια μειώθηκε το χρέος της χώρας; Μένει κολλημένο στο 180% του ΑΕΠ. Μέχρι πότε έχουμε δεσμευθεί για ελέγχους, πλεονάσματα και μεταρρυθμίσεις; Μέχρι το 2060! Θα μπορέσουμε τώρα να ξαναζήσουμε τις εποχές των μετοχών και των διακοποδανείων; Ούτε μια στο εκατομμύριο. Θα μειωθεί η ανεργία; Ας πούμε πως ναι. Αλλά πότε θα γυρίσουμε στο 6 ή 7%;  

Ο σμπαραλιασμένος εργασιακός χώρος θα ανακάμψει; Τα "εύελικτα ωράρια" και οι συνθήκες γαλέρας θα μειωθούν; Ακόμη κι αν απαντήσουμε καταφατικά, αυτό θα πάρει πολλά χρόνια.

Η κυβέρνηση ωστόσο θα βγάλει από το σακούλι της κάποιες παροχές και κάποια μέτρα στήριξης των πληγέντων. Κάποιο κοινωνικό μέρισμα, κάποιες φοροαπαλλαγές, κάποια μείωση στον ΕΝΦΙΑ. Με τις συντάξεις ακόμη κανείς δεν ξέρει τι θα γίνει.

Τα "πεσκέσια" αυτά όμως μπορούν να φέρουν πίσω τους 500.000 Έλληνες που απηυδισμένοι έφυγαν στο εξωτερικό; Θα αρκέσουν για να ανακουφιστούν εκατομμύρια άνθρωποι που έμειναν άνεργοι ή φτωχοποιήθηκαν άγρια τα 8 χρόνια της κρίσης; Θα ανοίξουν άραγε οι δεκάδες χιλιάδες επιχειρήσεις που έκλεισαν;

Μπορούμε να πούμε πως όντως η κυβέρνηση έφερε κάποια δώρα "από εμπορεία Φοινικικά" που έλεγε και ο Καβάφης. Κάποια "σεντέφια και κοράλλια, κεχριμπάρια κ’ έβενους, και ηδονικά μυρωδικά κάθε λογής". 

Η Ιθάκη όμως παραμένει άγονη και άνυδρη. Οι κάτοικοι της σίγουρα θα παλέψουν να την ανοικοδομήσουν. Έχει προοπτικές η Ιθάκη. Αλλά μάλλον από τους κατοίκους της θα προέλθει η αναγέννηση.

Όχι από τον κάθε Οδυσσέα.