Προβλέποντας τον απρόβλεπτο

του Μανόλη Μπουχαλάκη

Το περιστατικό με τη σύλληψη των 2 Ελλήνων στρατιωτικών στον Έβρο δεν θα έπρεπε να θεωρείται ιδιαιτέρως μυστήριο ως προς την επικοινωνιακή του προβολή από την Τουρκία.

Άν αναλογιστεί κανείς την επί το χείρω πρόοδο του Ταγίπ Ερντογάν μετά την απόπειρα πραξικοπήματος όσον αφορά τη μετριοπάθεια του, τότε φτάνει σε ένα εύκολο συμπέρασμα.

Ο Τούρκος πρόεδρος νιώθει πανίσχυρος και το δείχνει με όλους τους τρόπους. Είναι ίσως η πρώτη φορά από τον καιρό του Ατατούρκ που Τούρκος πρόεδρος απροκάλυπτα διατυμπανίζει τη δύναμη του και την επιβολή του στον λεγόμενο "πυλώνα του Κεμαλισμού", δηλαδή το στρατό.

Το αποτυχημένο, πιθανόν και στημένο, πραξικόπημα του 2016 έδωσε στον Ερντογάν την ιδανική αφορμή που έψαχνε για να εκκαθαρίσει όλη τη χώρα του από τους αντιπάλους του. Οι σαρωτικές αλλαγές δεν έγιναν  μόνο στις ένοπλες δυνάμεις αλλά σε όλες τις κοινωνικές ομάδες. Πολιτικοί, δικαστικοί, διανοούμενοι, δημοσιογράφοι, όλοι πέρασαν δια πυρός και σιδήρου για να "καθαρίσει" υποτίθεται η Τουρκία από τους Γκιουλενιστές ή όποιον άλλο αντιφρονούντα.

Η συνηθισμένη σιωπή των ΗΠΑ και της Ευρώπης (αφού δεν θέλουν να πέσει ο Ερντογάν για ακατανόητους λόγους), αποθράσυνε κι άλλο τον Τούρκο πρόεδρο που βρήκε παράδοξο σύμμαχο στο πρόσωπο του Βλάντιμιρ Πούτιν παρ' όλη την ιστορική εχθρότητα μεταξύ των δυο χωρών. Έτσι, επιβεβαιώνεται περίτρανα το αξίωμα που λέει πως στην πολιτική δεν υπάρχουν φιλίες παρά μόνο συμφέροντα.

Συνάπτοντας συμφωνίες για πανίσχυρα οπλικά συστήματα με τον Πούτιν και προσφάτως ξεκινώντας πόλεμο με τους Κούρδους στη Συρία, ο Ερντογάν έδειξε πως "δε μασάει" και πως όλοι πρέπει να υποκλιθούν στην περιφερειακή δύναμη που είναι η χώρα του.

Ο Τούρκος πρόεδρος δυστυχώς δεν διαβάζει ή δεν θέλει να διαβάσει Ιστορία για να μάθει πως ακόμα και στις μεγάλες δόξες της, η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία έβρισκε τρόπο να σφάζει τους Καίσαρες της αν τους σάλευαν τα μυαλά. Η περίπτωση του Καλιγούλα είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα.

Ναι μεν ο Ερντογάν δεν φαίνεται προς στιγμήν να βαδίζει το δρόμο του Μεντερές και να καταλήγει στην αγχόνη από τους συμπατριώτες του, αλλά ο ίδιος τρέφει ψευδαισθήσεις τεραστίων διαστάσεων. Πρώτον, γιατί η Τουρκία πέραν της στρατηγικής της αξίας δεν είναι σύγχρονο κράτος με δημοκρατία και σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα, κάτι που θα μπορούσε να καθησυχάσει επενδυτές για μακροχρόνια πολιτική και κοινωνική σταθερότητα.

Επίσης, οι εκκαθαρίσεις του Ερντογάν κατά των Κούρδων το μόνο που κάνουν είναι να φουντώνουν το κλίμα αναρχίας και μίσους στις νοτιοανατολικές επαρχίες της Τουρκίας όπου κυριαρχεί το Κουρδικό στοιχείο.

Τέλος, ο εναγκαλισμός του Τούρκου προέδρου με το Ισλάμ τον απομακρύνει από το ιδεώδες που προτιμούν οι μεγάλες δυνάμεις, δηλαδή του μετριοπαθή και δημοκράτη πολιτικού. Έτσι, σε συνδυασμό με τον όλο και πιο αυταρχικό του χαρακτήρα, απομονώνεται από την Ευρώπη και αφήνεται να κάνει μπίζνες με τον έτερο μονάρχη του Κρεμλίνου ο οποίος, αν και Ορθόδοξος Χριστιανός, διακατέχεται πάνω κάτω από τα ίδια "ιδανικά" της επιβολής και του ελέγχου των πάντων. 

Η διαφορά είναι πως ο Πούτιν δεν θα μένει για πάντα πρόεδρος, όπως δεν θα μείνει και ο Ερντογάν, ασχέτως των ονείρων του. Η καταπίεση των ίδιων των Τούρκων πολιτών μπορεί να αποτελέσει έναυσμα για την πτώση του. 

Ερμηνεύοντας λοιπόν το μεθοριακό περιστατικό με την σύλληψη των 2 Ελλήνων, μην απορήσουμε με το "σόου" που θα παρουσιάσει ο Τούρκος πρόεδρος. Θα το τραβήξει, πιθανότατα, το θέμα όσο πάει. Θα περιφέρει στα κανάλια και στα μανταλάκια τους συλληφθέντες για να πιέσει την Ελλάδα να του δώσει κάτι σε αντάλλαγμα. Η πιθανή εικόνα των επί μακρόν σιδηροδέσμιων Ελλήνων στρατιωτών θεωρεί πως θα δημιουργήσει πίεση στην Ελλάδα για να πουν οι πολίτες της "και τι μας νοιάζει εμάς για τους Τούρκους πραξικοπηματίες, δώστε τους πίσω".

Όπως και να έχει, σημειολογικά ο Ερντογάν σκόραρε τρίποντο με το μεθοριακό επεισόδιο. Είτε προσχεδιασμένο είτε όχι, του έδωσε κι άλλους πόντους στη γεωστρατηγική σκακιέρα. Το μήνυμα του είναι ξεκάθαρο προς τη χώρα μας : "Μπορώ να σας ταπεινώσω όποτε θέλω".

Όπως είπαμε, η Ιστορία δεν θα είναι καλή με τον Τούρκο πρόεδρο και η επιστροφή του σε πρακτικές Οθωμανών Σουλτάνων θα του βγουν ανάποδα καθ'ότι αντί να επιλέξει το δρόμο της καλής γειτονίας με όλους και της δημοκρατικής πορείας, επέλεξε τον αυταρχισμό και την επίδειξη δύναμης. αγνοώντας αν πράγματι έχει "λευκή επιταγή" από τον ίδιο του το λαό για τέτοιες συμπεριφορές.

Προφανώς ο μόνος δρόμος της Ελλάδας είναι η καταγγελία των ενεργειών του Ερντογάν, η εγκατάλειψη της ανοησίας για Ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας από εμάς (μέχρι τουλάχιστον να εξαφανιστεί ο Ερντογάν από την εξουσία), η διατήρηση στρατιωτικής ισορροπίας μεταξύ των δυο χωρών και η δημιουργία συμμαχιών ώστε να δει ο "Σουλτάνος" πως η Οθωμανική Αυτοκρατορία είναι ένα κακό παρελθόν.

Εξ'άλλου, όπως είπαμε, θα έρθει και η δική του προσωπική ώρα της κρίσης.