Η κληρονομιά της επταετίας

του Μανόλη Μπουχαλάκη

Ο Στυλιανός Παττακός εκοιμήθη. Κάποτε θα γινόταν κι αυτό και τα 104 χρόνια που έζησε δείχνουν πως η ζωή υπήρξε μαζί του γενναιόδωρη.

Ο Παττακός υπήρξε στρατιωτικός με συμμετοχή στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και στον Εμφύλιο. Τιμήθηκε επανειλημμένα για τη στρατιωτική του πορεία. Όμως, ήταν ο μοιραίος άνθρωπος του κινήματος της 21ης Απριλίου. Ως διοικητής των Τεθωρακισμένων, έβγαλε τα τανκς στην Αθήνα και παρέλυσε εν μια νυκτί τη χώρα. 

Τα πεπραγμένα της χούντας είναι ιστορικώς γνωστά. Η επέμβαση στο Πολυτεχνείο και το πραξικόπημα κατά του Μακάριου σηματοδότησαν την πτώση της αλλά και την απώλεια της Κύπρου. Η κληρονομιά της "τριανδρίας" ήταν βαριά και σκοτεινή.

Ο Παττακός έμεινε αμετανόητος όπως σχεδόν όλοι οι πραξικοπηματίες. Στη δίκη της χούντας το 1974, ο εφέτης Ντεγιάννης που προήδρευε της δίκης, ρωτούσε τον Παττακό και απαντήσεις δεν έπαιρνε. Στο τέλος ο Παττακός είπε στον Ντεγιάννη, "θαυμάζω την υπομονή σας γιατί απαντήσεις δεν πρόκειται να δώσω στις ερωτήσεις σας". 

Μετά την αποφυλάκισή του, παρέμεινε ο ίδιος, ατάραχος, σταθερός στις απόψεις του. Θεωρούσε τον Ανδρέα Παπανδρέου τρομοκράτη που θα επέβαλλε τον κομμουνισμό στην Ελλάδα. Ο παραλογισμός αυτός ξεκίνησε με το σχέδιο ΑΣΠΙΔΑ που τελικά απεδείχθη πυροτέχνημα. Η Ελλάδα δεν αντιμετώπιζε κανένα κομμουνιστικό κίνδυνο. Μάλιστα, λίγες μέρες πριν το πραξικόπημα ο Π. Κανελλόπουλος είχε συνεννοηθεί με τον Γ. Παπανδρέου να μειώσουν τους διαξιφισμούς και να βρουν κοινό δρόμο για εθνική συνεννόηση. 

Η επταετία άφησε σε πολλούς Έλληνες μια άσχημη γεύση. Ο κάθε ένας θα μπορούσε να γίνει καταδότης και να μεταφερθεί "δι' υπόθεσίν του" στην Ασφάλεια και στα βασανιστήρια. Τα πάντα ήταν υπό παρακολούθηση και έλεγχο. 

Παραδόξως, υπάρχει σήμερα και 42 χρόνια μετά, μια μεγάλη ομάδα ανθρώπων που πιστεύει πως στην περίοδο της Χούντας "δεν πεινάσαμε, τρώγαμε καλά", "έγιναν μεγάλα δημόσιοα έργα", "υπήρχε τάξις και ασφάλεια" και άλλα παρόμοια. 

Προφανέστατα, με το χωροφύλακα δίπλα σου και με τις απαιτήσεις της τότε εποχής που συνίσταντο μόνο στην εύρεση δουλειάς και στην αγορά τροφής, πιθανόν και η επταετία να φάνηκε ειδυλλιακή σε κάποιους. Τότε δεν υπήρξε καταναλωτισμός με τη σημερινή έννοια. Το αυτοκίνητο ήταν απατηλό όνειρο για το μέσο Έλληνα και δεν υπήρχε ανάγκη για τεχνολογικές διευκολύνσεις διότι απλά αυτές δεν υπήρχαν. Κατά συνέπεια, ο κόσμος αρκείτο στα απολύτως αναγκαία βιοτικά και από τη στιγμή που τα είχε, δεν υπήρχε λόγος να ρισκάρει το κεφάλι του σε πολιτικές αντιπαραθέσεις.

Σήμερα όμως που το δικομματικό μοντέλο που κυβέρνησε για σαράντα χρόνια έπαψε να υπάρχει, πολλοί έσπευσαν να θυμηθούν την "ήσυχη" επταετία. Ο θάνατος του Παττακού τους έκανε να βγάλουν από το μυαλό τους στην επιφάνεια τα αραχνιασμένα ένστικτα που έκρυβαν μέσα τους. Ο Παττακός βαφτίστηκε ήρωας και πατριώτης, ξεχάστηκε η Κύπρος και τα βασανιστήρια και επανήλθε η επωδός ορισμένων που κουνώντας το κεφάλι λένε "ο Έλληνας μόνο από Χούντα καταλαβαίνει". 

Άραγε όμως, οι πεντακόσιες χιλιάδες λαού στην κηδεία του Γ.Παπανδρέου γιατί μαζεύτηκαν; Οι αγώνες για "ψωμί, παιδεία, ελευθερία" γιατί έγιναν; Τα θύματα του Πολυτεχνείου καθώς και οι θάνατοι αθώων ανθρώπων τι φανέρωναν; Τα κτυπήματα με τα γκλομπς, οι φάλαγγες, τα ηλεκτροσόκ τι ακριβώς εκπροσωπούσαν; Την Ελλάδα της τάξεως και της ασφάλειας; Με την ίδια λογική, στο Άουσβιτς και στο Νταχάου επικρατούσε απόλυτη τάξη και ασφάλεια. 

Η δόξα που περιβάλλει το Στυλιανό Παττακό προέρχεται ακριβώς από αυτούς τους ανθρώπους που έχουν μια ιδιάζουσα άποψη για την κοινωνία. Αυτοί οι άνθρωποι πιστεύουν πως ο Έλληνας θέλει απλά να έχει να τρώει, ένα μεροκάματο, ένα χωροφύλακα να περιπολεί στη γειτονιά και απολύτως τίποτα άλλο. Να έχουμε να τρώμε, να μη μας την πέφτει ο κλέφτης ή ο μετανάστης, και μετά ας κυβερνάει όποιος συνταγματάρχης ή ταξίαρχος θέλει.

Οι παραπάνω αγνοούν ηθελημένα πως η έλευση της Δημοκρατίας άνοιξε το δρόμο για την Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κονδύλια που πλούτισαν ουκ ολίγους. Η Δημοκρατία επέτρεψε την ελεύθερη διακίνηση αγαθών και υπηρεσιών και έστειλε χιλιάδες Ελληνόπουλα στο εξωτερικό για αν σπουδάσουν ή να εργαστούν. 

Η Δημοκρατία επέτρεψε τις διαδηλώσεις των αγροτών, των δημοσίων υπαλλήλων, των αστυνομικών και κάθε ενός που μάζευε 10 άτομα και έκλεινε δρόμους. Η Δημοκρατία  ήταν η αιτία που κόμματα όπως η Χρυσή Αυγή μπήκαν στη Βουλή. Τα σαράντα αυτά χρόνια της Μεταπολίτευσης ο κάθε ένας έχει το δικαίωμα να συναθροίζεται, να λέει την άποψή του, να μοιράζεται τα ιδανικά του. Αυτή η Δημοκρατία δίνει το δικαίωμα στον κάθε πολίτη να ασκεί κριτική στην κυβέρνηση και να "λούζει" με κοσμητικά επίθετα τον κάθε κυβερνώντα, κατά προσφιλή τακτική πολλών συμπολιτών μας. Αυτοί οι ίδιοι που βρίζουν νυχθημερόν τους πάντες ζητούν ενδόμυχα και μια χούντα αγνοώντας πως την επαύριο της εγκαθίδρυσής της, θα πέφτει γκλόμπ δι'ασήμαντον αφορμήν.

Όταν έξω από τα σπίτια περιπολούν ΛΟΚατζήδες με τα αυτόματα ή αστυνομικοί με κράνη και ασπίδες, όταν ο γείτονας μπορεί να σε σύρει στα υπόγεια της ασφάλειας "δι υπόθεσιν σας", όταν δεις άτομα προσφιλή σου να εξαφανίζονται μυστηριωδώς, όταν απαγορευτεί κάθε εκδήλωση για πολιτικούς λόγους, τότε ίσως γίνει κατανοητό τι εστί χούντα.

Δυστυχώς όμως, αυτή η κληρονομιά της επταετίας δεν έγινε μάθημα για πολλούς.