Κίνημα γιαλαντζί

του Μανόλη Μπουχαλάκη

Είναι απορίας άξιον πως ορισμένοι δημοσιογράφοι και αναλυτές ή και απλοί πολίτες θεωρούν πως τα πραξικοπήματα μπορούν να σταματηθούν από το Φέϊσμπουκ ή το Τουϊτερ. 

Στην περίπτωση του τραγέλαφου της Τουρκίας υπήρξαν τόσα κενά και υπερ-μνημειώδεις γκάφες που οδηγούν με ασφάλεια στη σκέψη πως είτε το "πραξικόπημα" διοργανώθηκε από ερασιτέχνες, ή ήταν μια επιτηδευμένη κίνηση του Ερντογάν να τελειώνει άπαξ και δια παντός με τους αντιπάλους του, μένοντας εγγυητής της κατ' αυτόν θεωρούμενης δημοκρατίας στη χώρα του.

Ας μιλήσουμε λίγο με αριθμούς. Το κατ' όνομα πραξικόπημα που χτες ενεργήθηκε, λέγεται πως στηρίχθηκε από περίπου 3-4.000 στρατιώτες με την εμπλοκή ενός εν ενεργεία υποναύαρχου, ενός εν αποστρατεία στρατηγού και ενός συνταγματάρχη. Κατόπιν αναφέρθηκε πως ενεπλάκησαν και άλλοι ανώτεροι και καναδυό ανώτατοι αξιωματικοί. 

Ο Τουρκικός στρατός (σύνολο ενόπλων δυνάμεων) αριθμεί 412.000 άτομα, ενώ υπάρχουν επιπλέον 170.000 της στρατοχωροφυλακής καθώς και 378.000 σε εφεδρεία. Σύνολο με τους εφέδρους 960.000. Δηλαδή μιλάμε για σχεδόν ένα εκατομμύριο κόσμου που μπορούν ανα πάσα στιγμή να φέρουν όπλα και να αποτελέσουν μάχιμες μονάδες. 

Στον στρατό υπάρχουν 2.300 άρματα μάχης και χιλιάδες τεθωρακισμένα οχήματα μάχης και μεταφοράς προσωπικού. Το πυροβολικό ξεπερνά τα 700 οχήματα διαμετρήματος 155 mm και συνοδεύεται από δεκάδες πλατφόρμες πυραυλικού πυροβολικού (MLRS). Το Ναυτικό διαθέτει 24 κύριες μονάδες επιφανείας (φρεγάτες, κορβέτες), δεκάδες μικρότερες και 13 υποβρύχια ενώ η Αεροπορία διαθέτει 300 τελευταίας τεχνολογίας αεροσκάφη.

Αντιλαμβάνεται κανείς πως σε μια χώρα 80 εκατομμυρίων κατοίκων και έκτασης 780 χιλιάδων τετραγωνικών χιλιομέτρων, η υπόθεση "πραξικόπημα" δεν είναι παίξε-γέλασε. Απαιτούνται ισχυρές δυνάμεις για να καταλάβουν αεροδρόμια, σταθμούς τηλεόρασης, επικοινωνιών, κλπ. Απαιτούνται δε ιδίως για να συλλάβουν τα πρόσωπα-κλειδιά του υπάρχοντος καθεστώτος που είναι πολιτικοί και στρατιωτικοί. Άρα μιλάμε για ολόκληρη την κυβέρνηση, την ηγεσία των ενόπλων δυνάμεων, της στρατοχωροφυλακής, της αστυνομίας, των υπηρεσιών πληροφοριών καθώς και όλων των ανθρώπων που υπηρετούν σε νευραλγικές υπηρεσίες. 

Όπως μόλις γράψαμε, τα νούμερα αυτά για να γίνει πραξικόπημα υπερ-επαρκούν για τις Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις. Ενδεχομένως με τις δυνάμεις μιας στρατιάς ολόκληρη η χώρα θα μπορούσε να μπει στον "πάγο". Ίσως και με ακόμα λιγότερους αλλά με την αθρόα συμμεροχή ειδικών δυνάμεων και με κινήσεις ακριβείας και άκρας μυστικότητας.

Το πραξικόπημα του στρατηγού Εβρέν το 1980 επέφερε συλλήψεις 500.000 ανθρώπων και 1.680.000 αντιφρονούντες μπήκαν στη μαύρη λίστα των πραξικοπηματιών. "Κλειδί" για την επικράτηση του κινήματος ήταν η σύμφωνη γνώμη των ΗΠΑ και των 4 στρατηγών των όπλων και της στρατοχωροφυλακής που λειτούργησαν σαν μια πυγμή και κινητοποίησαν μεγάλες δυνάμεις για να επιτύχουν το στόχο τους.

Κατανοεί λοιπόν ο μέσος αναγνώστης πως το "πραξικόπημα" των 3-4,000 στρατιωτών, μισής μεραρχίας δηλαδή, μόνο τραγέλαφος μπορεί να χαρακτηριστεί αφού μόνο για την Άγκυρα, μια πόλη 5 εκατομμυρίων κατοίκων, θα χρειάζονταν χιλιάδες στρατού για να "σφραγίσει" τα νευραλγικά της σημεία, χωρίς καν να μπούμε στη διαδικασία να σκεφτούμε τι δυνάμεις θα χρειάζονταν για να καθυποταχθεί η Κωνσταντινούπολη των 14 εκατομμυρίων. Το μυαλό μας επίσης δεν θα πάει καν στα δεκάδες στρατόπεδα, αεροναυτικές βάσεις και άλλες κρίσιμες εγκαταστάσεις που έπρεπε τάχιστα να εξασφαλιστούν υπέρ των κινηματίων. Διότι, ακόμη και αν καμιά σφαίρα δεν έπεφτε για να εξασφαλιστούν τα ανωτέρω με μάχη, τουλάχιστον έπρεπε σε κάθε σχηματισμό στρατιωτικό να υπάρχουν μυημένοι για να επέμβουν την κρίσιμη ώρα. 

Αντί όλων αυτών είδαμε ρακένδυτους φαντάρους που δεν ήξεραν που πήγαιναν, που έκαναν βόλτες εδώ κι εκεί, που παραδίδονταν στην...αστυνομία, που σταματούσαν τα λίγα τανκς που κατέβηκαν για να ανέβουν πάνω οι πολίτες και να υμνούν τον Ατατούρκ και άλλα φαιδρά. Μερικά ελικόπτερα που έριξαν βολές καταρρίφθηκαν από την Τουρκική αεροπορία που προφανώς δεν είδε με καλό μάτι τις ανοησίες μερικών στρατιωτών. 

Καταλήγει λοιπόν ο απλός παρατηρητής πως το "πραξικόπημα" πιθανότατα ήταν είτε μια κάκιστη προσπάθεια ελάχιστης μερίδας του στρατού να πάρει την εξουσία, άρα και καταδικασμένο εξ' αρχής, είτε ενορχηστρωμένο από τον ίδιο τον Ερντογάν για να βρει ανοικτό δρόμο για την πλήρη εκκαθάριση των αντιφρονούντων. Είναι δε αφελές να ομιλούμε για "δημοκρατική επιλογή" των Τούρκων αφού τα τελευταία χρόνια οι λεγόμενες δημοκρατικές ελευθερίες περικόπτονται η μια μετά την άλλη και οι υπερ-εξουσίες που συγκεντρώνει ο Ερντογάν τον καθιστούν πλέον όχι απλά κυρίαρχο αλλά άτυπο δικτάτορα.

Για αυτό το κίνημα το χτεσινό δεν μπορεί παρά να χαρακτηριστεί "γιαλαντζί" και μάλιστα κακής σκηνοθεσίας.