Brexit και επισημάνσεις

του Μανόλη Μπουχαλάκη

Η δολοφονία της βουλευτίνας των Εργατικών της Βρετανίας Τζο Κοξ, έδωσε ένα απρόσμενα σκοτεινό και δραματικό τόνο στο επερχόμενο δημοψήφισμα της χώρας για την παραμονή της ή όχι στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Μέχρι τώρα, οι όποιες αντεγκλήσεις υπήρχαν στο Ην. Βασίλειο για θέματα εσωτερικά ή εθνικά, λύνονταν με τον κλασικό Βρετανικό τρόπο, δηλαδή με επιχειρήματα και ενίοτε μαύρο χιούμορ και ειρωνίες, αλλά πάντα δημοκρατικά. Εξάλλου η χώρα από την εποχή της Θάτσερ δεν έχει γνωρίσει βίαιες κοινωνικές αλλαγές. Τα δυο μεγάλα κόμματα εξουσίας εναλάσσονται στην εξουσία περίπου όπως ο παλαιός δικός μας δικομματισμός, κάτι που δείχνει πως οι Άγγλοι δεν ασχολούνται ιδιαίτερα με θέματα Μνημονίων, μέτρων, τρόϊκας κλπ. 

Η κοινωνία τους παραμένει πολυσυλλεκτική και ως τώρα δεν έχουν παρουσιαστεί φαινόμενα ιδιαίτερης φυλετικής σύγκρουσης όπως στη Γαλλία ή (πρόσφατα) τη Γερμανία. Η μεταναστευτική κρίση δεν φάνηκε να αγγίζει την Αγγλία ενώ πρόσφατα ξεπεράστηκε και ο σκόπελος της απόσχισης της Σκωτίας.

Άν υποθέσουμε πως η δολοφονική επίθεση κατά της βουλευτού δεν είναι η πράξη ενός παρανοϊκού, τότε τα πράγματα ίσως είναι πολύ πιο απαισιόδοξα. Άν δηλαδή σήμερα οι ευρείες εργατικές μάζες έχουν υιοθετήσει λαϊκίστικες και εθνικιστικές ιδέες από τον Ν. Φάρατζ και τον Μ. Τζόνσον, αν πράγματι τα κατώτερα στρώματα της Βρετανίας ασφυκτιούν από τη μετανάστευση των παλαιών ετών ή την αποτυχία εν γένει των δυο μεγάλων κομμάτων, τότε ίσως είμαστε μπροστά σε μια κοσμογονία.

Είναι αδύνατον να αγνοηθεί η δυσαρέσκεια ή ίσως και η οργή των στρωμάτων που θέλουν τη Βρετανία ανεξάρτητη. Ακόμη και τα επιχειρήματα των υπέρμαχων της παραμονής πως θα χάσει σε όλα τα στάδια η χώρα αν βγει από την Ευρώπη, δεν φαίνονται να πτοούν τους Βρετανούς που θέλουν την έξοδο.

Η θέσπιση βίζας και τα δύσκολα που περιμένουν αλλοδαπούς (και Έλληνες βεβαίως) φοιτητές και επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται στη χώρα, μοιάζουν ασήμαντα μπροστά στην πιθανή ριζοσπαστικοποίηση της χώρας και του αποτινάγματος από αυτήν κάθε τι που δημιουργήθηκε για την ένωση της Ευρώπης τα τελευταία 60 χρόνια.

Η Ε.Ε. που πρακτικά λειτουργεί ως Γερμανικό κλαμπ, δίνει δύναμη στις αποσχιστικές δυνάμεις των Βρετανών που βάζουν σε δεύτερη μοίρα τις μεγάλες επιπτώσεις μιας εξόδου μπροστά στο βέτο που θέλουν να θέσουν στη Γερμανία και τις υποτακτικές σε αυτή χώρες. Αναμφισβήτητα η Ελληνική κρίση και ο εξευτελισμός του Ελληνικού λαού, όπως αντίστοιχα του Πορτογαλικού και Ισπανικού, έδωσαν "πόντους" δυσαρέσκειας κατά της ηγεμονίας του Βερολίνου.

Είναι νωρίς ακόμη να πει κανείς αν "ξύπνησαν" τα αυτοκρατορικά αντανακλαστικά της Αλβιώνας ή αν αυτή βλέπει στη Γερμανία μια ιστορική "ηχώ" του Πρωσικού μιλιταρισμού που αιματοκύλισε την Ευρώπη. Ενδεχομένως αυτά τα αντανακλαστικά να ισχύουν, αλλά πιθανότερο είναι να εικάσουμε πως ο μέσος Βρετανός, ιδιαίτερα αυτός των κατώτερων τάξεων, νιώθει απειλή από τους ιθύνοντες των Βρυξελλών. Πιθανότατα θέλει να ρίξει την ευθύνη της αποτυχίας κοινωνικών πολιτικών ή μετανάστευσης στην ηγεσία της Ε.Ε. και προσωπικά στην Άνγκελα Μέρκελ ως εκπρόσωπο αυτής.

Άν τελικά επικρατήσει το "ναι" της εξόδου, κανείς δεν ξέρει πως θα αντιμετωπίσουν το ζήτημα της Ένωσης άλλες χώρες που έχουν πληγεί περισσότερο από τα μεταναστευτικά κύματα ή που αδυνατούν να τα βγάλουν πέρα με τις φόρμουλες λιτότητας που εκπορεύονται από το Βερολίνο.

Θα παρακολουθήσουμε με ενδιαφέρον τις εξελίξεις για να δούμε αν τελικά στη Βρετανία θα υπερισχύσει ένα είδος ιδιότυπου εθνικισμού και πως αυτό μπορεί να αλλάξει τους συσχετισμούς και τις ισορροπίες και να οδηγήσει στο τέλος της Ε.Ε., τουλάχιστον όπως της ξέρουμε μέχρι σήμερα.