Περί ιδεολογιών

του Μανόλη Μπουχαλάκη

Ο προσεκτικός μελετητής της Ιστορίας θα διαπιστώσει πως στο πέρασμα του χρόνου υπήρξαν δυο κυρίαρχες μορφές στην Αριστερά.

Η πρώτη ήταν η Αριστερά των φτωχών. Αυτοί ήσαν οι εργάτες και οι αγρότες που προσπάθησαν με τίμημα το ίδιο τους το αίμα να αποτινάξουν από πάνω τους την άγρια εκμετάλλευση του κεφαλαίου. Χάρη σε αυτούς κυρίως τους αφανείς ήρωες έχουν σήμερα γίνει μεταρρυθμίσεις που έκαναν τον εργάτη, τον υπάλληλο και το βιοπαλαιστή να έχουν τις ελάχιστες αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας. Άν και παγκοσμίως ακόμη υπάρχουν εκατομμύρια ανθρώπων που βιώνουν εργασιακά καθεστώτα της εποχής του Ταμερλάνου, ωστόσο είναι αναρίθμητοι και όσοι έχουν ωφεληθεί από τους εργατικούς αγώνες των αριστερών κινημάτων.

Η Ιστορία οφείλει ένα τεράστιο "ευχαριστώ" και μια βαθιά υπόκλιση σε αυτούς τους πρωτεργάτες των αγώνων για ανθρωπιά και ισότητα.

Παρακολουθώντας κανείς τις απεργίες και τις διαδηλώσεις χιλιάδων ανθρώπων στη Γαλλία και αλλού, καταλήγει πως πολλά αριστερά ιδεώδη εξακολουθούν να ασκούν την ίδια γοητεία σε μάζες του πληθυσμού, ανεξάρτητα από την ασύγκριτη καλυτέρευση των συνθηκών εργασίας ιδιαίτερα σε χώρες της Δύσης. 

Ας δούμε όμως και τη δεύτερη όψη του Κομμουνιστικού-Αριστερού Κινήματος. 

Η οργάνωση και η πραγματική, καθημερινή πρακτική στις χώρες του Υπαρκτού Σοσιαλισμού ανέδειξε ένα αναπάντεχο αποτέλεσμα: Αντί να αφανιστούν οι κοινωνικές τάξεις και να επικρατήσει το προλεταριάτο, εκατομμύρια κόσμου βρέθηκαν αλυσοδεμένοι με μια ιδεολογία και με τη σιδηρά πυγμή των ηγετών τους που ελάχιστα ενδιαφέρθηκαν για τις υποσχέσεις που έδιναν.

Συχνά, τα αποτελέσματα ήταν απολύτως καταστροφικά. 

Η Σταλινική εποχή στη Σοβιετική Ένωση θεωρείται από τις πιο μαύρες στην ανθρώπινη ιστορία. Δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπων μαρτύρησαν συχνά άνευ λόγου σε γκουλάγκ και εξορίες. Η αντίστοιχη εποχή του Μάο Τσε Τουνγκ στην Κίνα σημαδεύτηκε από λιμούς, εκτελέσεις και εκκαθαρίσεις αμέτρητων ανθρώπων.

Η πρώην Σοβιετική ανατολική Ευρώπη ασφυκτιούσε κάτω από τη μπότα του Ερυθρού Στρατού και συχνά ο κόσμος επαναστατούσε (Ουγγαρία, Τσεχοσλοβακία, κλπ). Οι δε Βαλτικές χώρες μετετράπηκαν σε αιώνιους εχθρούς της Ρωσίας με τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης.

Στη Λατινική Αμερική παρακολουθούμε ακόμα και σήμερα τη διάλυση της Βενεζουέλας που ενώ βρίσκεται λίγα βήματα πριν τον εμφύλιο, ο πρόεδρος Μαδούρο μιλά για εθνικοποίηση των εργοστασίων.

Ακόμη και στο "άβατο" της Κούβας, υπάρχουν πολλά στοιχεία που δείχνουν πως ο Φιντέλ Κάστρο όλα αυτά τα χρόνια παραμύθιαζε τους Κουβανούς ενώ αυτός ζούσε μια εξαιρετικά πολυτελή ζωή.

Όλα τα παραπάνω οδηγούν στο συμπέρασμα πως κάτι δεν πήγε καλά στην πράξη. Απέχει του παραδείσου η στυγνή εκκαθάριση των αντιφρονούντων και η καταδυνάστευση από δικτάτορες που ασχολούντο μόνο με την εξουσία τους και τους αυλικούς τους. 

Ακόμη και στην Ελλάδα των μνημονίων, η νυν κυβέρνηση δεν απέφυγε τον πειρασμό διορισμών και βολέματος ημετέρων.

Συγκεντρώνοντας κανείς όλα αυτά, διαπιστώνει πως στους θώκους της εξουσίας δεν μετρά καμιά ιδεολογία. Εύλογα αναρωτιέται ο μέσος άνθρωπος μήπως τελικά ο Κομμουνισμός υπήρξε μια ακόμη τεράστια απάτη στην ιστορία της ανθρωπότητας.

Απάτη, διότι χρησιμοποίησε αγνούς αγωνιστές και φτωχούς ιδεολόγους και έπραξε τα αντίθετα, αφού εκκαθάρισε όσους θεωρούσε εμπόδιο ενώ οι ηγέτες του συχνότατα διαβιούσαν στη χλιδή.

Απάτη αναμφισβήτητα είναι και ο καπιταλισμός ο οποίος πλανά κόσμο και τον κάνει να νομίζει πως με τη σκληρή δουλειά και την επιχειρηματικότητα, κάποιος μπορεί να πλουτίσει και να ανέβει κοινωνικά. Αυτή η απατηλή θεωρία δημιούργησε μια τρομακτικά ισχυρή κάστα ανθρώπων με ασύλληπτη οικονομική επιφάνεια, ενώ οι απλοί εργαζόμενοι αδυνατούν να ανέβουν μισό σκαλί στην κοινωνική δομή αφού τα αγαθά και οι υπηρεσίες είναι σε πλήρη αναντιστοιχία με το μισθό του εργαζόμενου.

Σήμερα, οι νέες γενιές οφείλουν να προσέξουν πάρα πολύ τα ιστορικά πεπραγμένα των αριστερών κινημάτων μα κυρίως τα πεπραγμένα των ηγετών τους. Δεν πρέπει κανείς να νομίζει πως τιμωρεί το σύστημα καίγοντας ένα περιπολικό ή σπάζοντας μια τζαμαρία. Δεν θα πτωχεύσει μια πολυεθνική ή ένας μεγιστάνας με το σαματά και τις μικροζημιές.

Οι αγώνες πρέπει να γίνονται για τους αγώνες, όχι για τη δημιουργία ουτοπιών. Αυτές δοκιμάστηκαν και απέτυχαν. Ούτε ο Κομμουνισμός μα ούτε και ο Καπιταλισμός προσφέρουν παράδεισους.

Για αυτό, ηγέτες ενός κράτους πρέπει να είναι όσοι είναι ευαίσθητοι στις κοινωικές και εργασιακές αδικίες, χωρίς να θεωρούνται αυτοί Μεσσίες, μεταρρυθμιστές ή φίλοι του λαού. Ελάχιστοι στην παγκόσμια Ιστορία έμειναν αγνοί και υπέρμαχοι των απλών ανθρώπων. Άρα, σημασία έχει μόνο η αντίσταση σε κάθε τι που εξευτελίζει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια για να ωφεληθεί ένας τρίτος.

Αυτοί οι αγώνες δεν θα πρέπει να βαφτίζονται αριστεροί, δεξιοί, κεντρώοι, αλλά ανθρώπινοι. Εξάλλου οι ιδεολογίες έχουν πτωχεύσει από χρόνια τώρα.