του Μανόλη Μπουχαλάκη
Το θέμα ενός πραξικοπήματος (coup d' etat) είναι λεπτό και δύσκολο. Κανείς δεν μπορεί να ξέρει αν, πότε και πως μπορεί να εκδηλωθεί. Συνήθως όμως, υπάρχουν στον "αέρα" λόγοι που μπορεί να εκδηλωθεί.
Πραξικοπήματα γίνονται για την ανατροπή κυβερνήσεων των οποίων την ύπαρξη ο πραξικοπηματίας θεωρεί περιττή. Συνήθως οι υπαίτιοι επικαλούνται λόγους εθνικής κυριαρχίας, εθνικής ασφάλειας, κατάλυσης της έννομης τάξης, κλπ.
Δεν είναι του παρόντος να αναφερθούμε στις Ευρωπαϊκές δικτατορίες που σάρωσαν την ήπειρο και που ακόμη και μέχρι πριν λίγα χρόνια είχαν και διεθνή αναγνώριση (π.χ. Ισπανία του Φράνκο).
Θα κάνουμε μια πολύ σύντομη αναδρομή στο κίνημα των συνταγματαρχών του 1967 μόνο για ορισμένα σημαντικά στοιχεία.
Τότε, ως γνωστόν, ο Παπαδόπουλος και οι συν αυτώ αξιοποίησαν σχέδια του ΝΑΤΟ για εθνική έκτακτη ανάγκη (σχέδιο Προμηθεύς) και επικαλούμενοι την πολιτική αναρχία, κατέλαβαν την εξουσία χωρίς (σχεδόν) καμία αντίσταση.
Οι τότε αρχηγοί του στρατού όπως ο Σπαντιδάκης, ήθελαν με το βασιλιά να κάνουν ένα κίνημα υποτίθεται εξομάλυνσης των πολιτικών πραγμάτων για να επανέλθει η Ελλάδα σε "δεξιά" τροχιά μακριά από τον Γ. Παπανδρέου και την Αριστερά. Απλά λίγες μέρες πριν τους πρόλαβαν οι συνταγματάρχες που έφεραν δική τους "ατζέντα".
Αρκετοί είχαν καταλάβει ότι υπάρχει κίνδυνος κινήματος αλλά οι στρατηγοί θεώρησαν πως ο ΙΔΕΑ και οι αξιωματικοί του ήταν υπό έλεγχο και άρα δεν υπήρχε ουσιαστικός κίνδυνος εκτροπής.
Ο λαός προφανέστατα και δεν ήθελε χούντα. Πολιτικά πάθη υπήρχαν, η δολοφονία Λαμπράκη είχε οξύνει την κατάσταση, η ασυνεννοησία των πολιτικών και οι κατηγορίες για εκλογές νοθείας επίσης είχαν ρίξει βαριά σκιά στη δημοκρατία και γενικά υπήρχε ένα κλίμα αταξίας. Επίσης, ο αντικομμουνισμός δεν είχε παύσει και η Ελλάδα διέθετε ακόμη παρακράτος που δεν ελεγχόταν εύκολα. Χούντα όμως κανείς δεν ήθελε ούτε την θεωρούσε λύση. Ούτε άλλωστε υπήρχε πραγματικά μεγάλος λόγος κατάλυσης του πολιτεύματος.
Η Ελλάδα δεν είχε πρόσφατη εθνική ταπείνωση (αυτή θα ερχόταν το 1974 με την Κύπρο). Τα κοινωνικά στρώματα αναπτύσσονταν και η διακυβέρνηση του Κ.Καραμανλή είχε προσφέρει θετικές υπηρεσίες στην ανάπτυξη όπως και η κυβέρνηση της Ένωσης Κέντρου.
Είναι ιστορικά ασφαλές να διατυπώσουμε το συμπέρασμα πως αν δεν υπήρχε η πολιτική αταξία και οι παρεμβάσεις παλατιού και Αμερικανών, ο ΙΔΕΑ θα είχε σταδιακά χάσει την επιρροή του στο στράτευμα και οι συνταγματάρχες ίσως να μην είχαν τολμήσει το πραξικόπημα. Κανένας λόγος δεν θα υπήρχε για τον Παπαδόπουλο να εκφωνήσει το αλήστου μνήμης "ευρισκόμεθα προ ενός ασθενούς, τον οποίον έχομεν επί χειρουργικής κλίνης, και τον οποίον εάν ο χειρουργός δεν προσδέση κατά την διάρκειαν της εγχειρήσεως και της ναρκώσεως επί της χειρουργικής κλίνης, υπαρχει πιθανότης αντί δια της εγχειρήσεως να του χαρίσει την αποκατάστασιν της υγείας, να τον οδηγήσει εις θάνατον".
Συνοψίζοντας, οι ιστορικοί παράγοντες που προαναφέραμε (παλάτι, Αμερικάνοι, πολιτική αταξία και ο ΙΔΕΑ) συνέβαλλαν ουσιαστικά στην εκδήλωση του κινήματος της 21ης Απριλίου. Ούτε οικονομικοί λόγοι υπήρχαν, ούτε άμεσα εθνικοί. Εκ των υστέρων κανείς θα μπορούσε να κάνει λόγο ακόμη και για καπρίτσια πολιτικών και παλατιού που τα εκμεταλλεύτηκαν παράφρονες στρατιωτικοί.
Ας έλθουμε τώρα στο σήμερα. Παλάτι δεν υφίσταται, ένα κόμμα της Αριστεράς έχει πετύχει την εκλογή του στην κυβέρνηση (άρα δεν υπάρχει πλέον θέμα "αριστερού κινδύνου"), οι Αμερικάνοι δεν ασχολούνται με την Ελλάδα και μάλλον δεν υφίσταται διάδοχος του ΙΔΕΑ στο στρατό.
Υπάρχουν όμως άλλα δεδομένα των οποίων οι εξισώσεις οδηγούν σε σχεδόν παρεμφερές στάδιο που προϋπάρχει ενός πραξικοπήματος.
Πρώτον, υπάρχει μια επταετής οδυνηρή οικονομική ύφεση που έχει φτωχοποιήσει χιλιάδες Έλληνες. Οι Ευρωπαίοι απαιτούν μέτρα Βαλκανοποίησης της Ελλάδας έναντι δανεικών με την απειλή έξωσης από το Ευρώ να πλανάται συνεχώς πάνω από τη χώρα.
Δεύτερον, έχει επέλθει μια μεγάλη διάσπαση στην Ελληνική κοινωνία που πλέον είναι κατακερματισμένη. Κοινωνικές ομάδες κατηγορούν η μια την άλλη πως έχει προνόμια και φοροαπαλλαγές ενώ συχνότερα ακούμε και τη φράση "γιατί να πληρώνω εγώ εσένα". Η δηλητηρίαση αυτή έχει επιφέρει ισχυρό φθόνο και απάθεια ταυτόχρονα ανάμεσα στις κοινωνικές ομάδες. Οι έχοντες αδιαφορούν παντελώς, οι μη έχοντες οργίζονται και το κράτος αδυνατεί να παρέχει και τα απαραίτητα για να διατηρήσει την κοινωνική συνοχή.
Τρίτον, υπάρχει μια τεράστια ομάδα ανθρώπων που έχει στραφεί σε υπερ-εθνικιστικά/ακροδεξιά ιδεώδη και αυτό είναι πασιφανές στα ποσοστά της Χρυσής Αυγής. Εικάζεται πως στο στρατό και στα σώματα ασφαλείας υπάρχει σημαντικότατη υποστήριξη (τουλάχιστον σε λεκτικό επίπεδο) στον τρόπο με τον οποίο η Χρυσή Αυγή λειτουργεί και για αυτό δεν αναμένεται να μειωθούν τα ποσοστά του κόμματος αυτού, τουναντίον θα είναι σταθερά και ίσως αυξηθούν.
Τέταρτον, η συνεχής απαξίωση της Ελλάδας από την ανίκανη Ευρωπαϊκή Ένωση στο θέμα του προσφυγικού, ενέχει τον κίνδυνο ρατσιστικών ενεργειών με ταυτόχρονη περαιτέρω σκλήρυνση των κοινωνικών ομάδων που αισθάνονται εθνικά και προσωπικά θιγμένοι από την όλη κατάσταση ενώ δεν πρέπει να αγνοηθεί και ο παράγοντας εθνική ασφάλεια με την είσοδο στη χώρα ισλαμιστών τρομοκρατών επ' ευκαιρία της προσφυγικής κρίσης.
Ένας λαός φτωχοποιημένος, εθνικά ατιμασμένος και περιθωριοποιημένος θα μπορούσε να αποτελέσει ιδανικό στόχο πραξικοπήματος. Όσο κι αν αυτό ακούγεται ακραίο, δεν μπορεί να το αποκλείσει κανείς αφού και το 1967 υπό σαφέστατα ελαφρύτερες εθνικές και κοινωνικές συνθήκες, οι συνταγματάρχες κατέλυσαν τη Δημοκρατία.
Ακόμη κι αν σήμερα δεν έχουμε έναν ανόητο Παπαδόπουλο να ομιλεί την καθαρεύουσα και να θεωρεί εαυτόν κάτι μεταξύ στρατηγού και λόγιου, μια κίνηση - έκπληξη από αξιωματικούς μορφωμένους και ριψοκίνδυνους μπορεί να επιφέρει το μοιραίο και τα Λέοπαρντ στους δρόμους.
Το απευχόμαστε.
ΥΓ: Δεν διαθέτω πληροφορίες για επικείμενο πραξικόπημα. Κάνω μόνο μια ανάλυση των σημερινών γεγονότων σε σύγκριση με το ιστορικό προηγούμενο του 1967.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου