Η ώρα του λογαριασμού

του Μανόλη Μπουχαλάκη

Τα μαθήματα που έμαθε ο μέσος και σκεπτόμενος Έλληνας από αυτήν την πενταετή κρίση είναι πολλά και ανήκουν αμφότερα στο εσωτερικό και το εξωτερικό μέτωπο. Για τα συμπεράσματα που αφορούν το εσωτερικό, θα αναφερθούμε σε έτερη χρονική στιγμή. Εδώ θα παραθέσουμε το σημαντικότερο μάθημα που μάθαμε σχετικά με την "αγαπημένη" μας Ευρώπη.

Ουσιαστικά θα λέγαμε πως η Γηραιά Ήπειρος δεν άλλαξε στο παραμικρό. Απλά αντί των αυτοκρατοριών και των δικτατοριών, έχει επέλθει η αντίστοιχη συμφορά του χρήματος. Η επινόηση του ευρώ έφερε πλείστα δεινά στις ασθενέστερες οικονομίες της Ε.Ε. που απλά είδαν μια επίπλαστη ανάπτυξη μέσω δανεικών και πιάστηκαν στον αέρα μόλις μας ήρθε η κρίση από την Αμερική. Σημειώστε και κρατήστε το αυτό. Η κρίση δεν ήταν Ευρωπαϊκή. Όμως, ανέδειξε την εγκληματική απληστία των διεθνών διαύλων του χρήματος (τράπεζες, χρηματιστήρια, κλπ) τους οποίους η πολιτική ελίτ της Ευρώπης δεν φρόντισε να απομονώσει γιατί εξ' αυτών πήγαζε η ίδια η ύπαρξή της. Κάποιος όμως έπρεπε να πληρώσει το τίμημα. Αυτός ήταν ο πολίτης των χωρών που επλήγησαν και όχι οι τράπεζες και τα διεθνή επενδυτικά σχήματα που τζόγαραν ασύστολα τον καιρό των εύκολων δανείων.

Ο Πορτογάλος, ο Ιρλανδός κι ο Ισπανός βρέθηκαν προ τετελεσμένων και αδυνατούσαν να αντιμετωπίσουν την κρίση με τα ίδια όπλα όπως η Γερμανία. Η Ελλάδα δεν υπήρχε περίπτωση να τη γλιτώσει. Όχι επειδή είχε "τοξικά" δάνεια αλλά επειδή είχε γλεντζέδες και ανεπρόκοπους ανθρώπους, όπως τουλάχιστον υποστήριζαν και υποστηρίζουν κάποιοι στην Ευρώπη. 

Λούφαξαν οι άλλες αδύναμες χώρες και έσπευσαν να κάνουν οικονομία για να μην καταρρεύσουν οι τράπεζές τους. Χαιρέτησε το επίτευγμα το Βερολίνο που θεωρεί ως υπαρξιακό του στοιχείο τη δουλειά και τη χρηστή οικονομική πρακτική. Ουδείς ασχολήθηκε με τις εκατοντάδες χιλιάδες που έχασαν τα σπίτια τους, με τα δεκάδες εκατομμύρια ανέργων, με τις τσακισμένες ελπίδες νέων και οικογενειαρχών που περιορίστηκαν μόνο στις απόλυτες βιοτικές ανάγκες τους.

Για τους πολιτικάντηδες της Ευρώπης, η απώλεια μιας γενιάς σε οικονομική ανάπτυξη δεν έχει σημασία πλην της στατιστικής. Σου λένε, θα έρθει και η ανάπτυξη και πάλι θα' μαστε καλά. Ποια ανάπτυξη όμως; Ποια χώρα μπορεί να αναπτυχθεί χωρίς εξαγωγές και καινοτομίες στην έρευνα και τη βιομηχανία; Ο επενδυτής θα βρει διαλυμένο τον εργασιακό χώρο και ένεκα της ανάπτυξης θα επιβάλλει νόμους ζούγκλας για να "επενδύσει". Μήπως αμφιβάλλει κανείς πως είναι πολύ βολική η ανεργία και η μείωση μισθών για όποιον θέλει να εκμεταλλευτεί τους εργαζόμενους; 

Αναμφίβολα θα εισρεύσουν λεφτά στις ταλαιπωρημένες από την κρίση χώρες. Αλλά ποιος θα ωφεληθεί από αποκρατικοποιήσεις και επενδύσεις; Όχι οι ήδη ισχυροί, εγχώριοι ή ξένοι, επενδυτές; Και πόση πια θα είναι αυτή η ανάπτυξη; Θα αγοράζει ο κόσμος έστω και με το εν εικοστό της συχνότητας και ποσότητας που αγόραζε όταν οι τράπεζες χορηγούσαν αφειδώς δάνεια και κάρτες;

Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν ότι ανάπτυξη με την έννοια της κατανάλωσης δεν θα υπάρξει, πλην των επιχειρήσεων εστίασης και ροφημάτων. Πως θα πείσει κανείς στην Ελλάδα του 1.5 εκατομμυρίου ανέργων να αγοραστούν έπιπλα, ηλεκτρονικά, να κλειστούν κρουαζιέρες και εκδρομές στο εξωτερικό; Πως θα τονωθεί π.χ. ο εγχώριος τουρισμός όταν η συντριπτική πλειοψηφία των τουριστικών καταλυμάτων δεν μείωσε καθόλου τις τιμές κατά την τελευταία πενταετία; 

Θα θεωρούσαμε ασφαλές το συμπέρασμα πως η ανάπτυξη δεν πρόκειται να έρθει και δεν χρειάζεται κανείς τέτοια ανάπτυξη. Η Ελλάδα, μαζί και οι λοιπές χώρες που έπαθαν πολλά από την κρίση, αφέθηκε στο έλεος μιας τιμωρητικής ομάδας κρατών όπως η Γερμανία, η Ολλανδία, η Φινλανδία, η Αυστρία, κλπ. Αυτές οι χώρες δεν είδαν και δεν βλέπουν τη ζημιά που έγινε στον κοινωνικό ιστό της Ελλάδας κυρίως, μα και των άλλων κρατών. Θεώρησαν πως η τιμωρία του φοροφυγά και ασουλούπωτου Έλληνα πρέπει να είναι παραδειγματική γιατί αν δεν ματώσει η Ελλάδα θα φωνάξουν και οι Ιταλοί που δεν είναι και στα καλύτερά τους από οικονομικής άποψης. Και μετά ίσως διαλύσει το Ευρώ. Το νόμισμα της μεγάλης απάτης.

Το μάθημα το λάβαμε εμείς ως χώρα. Οι Πορτογάλοι και οι Ιρλανδοί το έλαβαν μεν, δεν το αξιοποίησαν όμως ακόμη. 

Οι Έλληνες όμως δεν είμαστε αμνήμονες. Μάθαμε τι εστί Ευρώπη και τι εστί "αλληλεγγύη". Κάποτε ο άθλιος μισέλληνας Μέτερνιχ είχε πει, όταν ξεκίνησε η Ελληνική επανάσταση του 1821, πως «Εκεί κάτω, πέρα από τα ανατολικά σύνορά μας, τριακόσιες χιλιάδες άτομα θα κρεμαστούν, θα στραγγαλιστούν, θα παλουκωθούν. Αυτό είναι ένα γεγονός χωρίς καμιά σημασία».

Για το Μέτερνιχ, σημασία είχε η συνολική εικόνα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και οι συσχετισμοί της με τις Ευρωπαϊκές αυλές. Τίποτα περισσότερο. Οι θάνατοι των Ελλήνων ουδόλως τον αφορούσαν. 

Η Ευρώπη του σήμερα κρατά τις ίδιες απόψεις. Η οικονομική "σταθερότητα" είναι ανώτερη της ηθικής και του ανθρωπισμού. 

Κάποτε, ελπίζουμε, θα έρθει η ώρα του λογαριασμού.