Η μεγάλη των βάουτσερ σχολή

του Μανόλη Μπουχαλάκη

Το φαινόμενο της μεγάλης ανεργίας ιδιαίτερα στους νέους δεν είναι προς αμφισβήτηση. Η οικονομική κρίση και η απώλεια ενός εκατομμυρίου θέσεων εργασίας μοιραία συμπαρέσυραν όλες τις ηλικιακές ομάδες και αναμφισβήτητα και τους νέους που μετά την αποφοίτησή τους από το Λύκειο ή την ανώτατη εκπαίδευση, απασχολούνταν σε δουλειές - χαρτζηλίκια για να χτίσουν σιγά σιγά μια προϋπηρεσία. 

Τα προγράμματα του ΟΑΕΔ ορθώς είχαν ως προτεραιότητα τη δημιουργία δεξιοτήτων και εργασιακής εμπειρίας στους νέους οι οποίοι δεν πρέπει να μένουν για πολύ καιρό χωρίς αντικείμενο εργασίας. Ο λόγος είναι προφανής. Η εκμάθηση νέων δεξιοτήτων και η διατήρηση των παλιών μπορούν να τους κάνουν πιο ανταγωνιστικούς σε αντίθεση με την άνευ όρων παράδοση στο φραπέ, το τσιγάρο και την απάθεια για το μέλλον τους.

Η επιχορήγηση των νέων ανέργων με τις λεγόμενες επιταγές κατάρτισης και εισόδου στην αγορά εργασίας, τα γνωστά βάουτσερ, μπορεί να χαρακτηριστεί ως ένα καλοπροαίρετο βήμα εκ μέρους της κυβέρνησης. Δυστυχώς όμως δημιουργεί εξίσου μεγάλα προβλήματα στην ήδη απορρυθμισμένη αγορά εργασίας.

Πρώτον, "καλομαθαίνει" πολλές επιχειρήσεις στην δωρεάν απασχόληση ανέργων. Όσο κι αν λαχταρούν οι σχεδιαστές των πολιτικών αυτών να καταπολεμήσουν την ανεργία, τα βάουτσερ ενθαρρύνουν αυτό το είδος εργοδότη ο οποίος δεν θα προτιμήσει έναν που ήδη διαθέτει προσόντα και δεξιότητες που με κόπο απέκτησε, αλλά τον έχοντα το μαγικό χαρτάκι στο χέρι. Είναι γνωστό πως η πλειοψηφία των προγραμμάτων δεν υποχρεώνουν τους εργοδότες να κρατήσουν μετά επί πληρωμή και ασφάλιση τους εργαζόμενους οι οποίοι θεωρητικά απέκτησαν δεξιότητες και προϋπηρεσία στις επιχείρησες τους. Εφόσον περιμένουν στην ουρά οι επόμενοι καταρτιζόμενοι, η τζάμπα δουλειά θα θεωρείται από αρκετούς εργοδότες ανώτερη της πληρωμένης αλλά υπεύθυνης εργασίας.

Δεύτερον, οι πολιτικές αυτές αδικούν κατάφωρα τους εργαζόμενους από 30 ετών και πάνω οι οποίοι τώρα ξεκινούν να δημιουργούν οικογένεια, έχουν ήδη αποκτήσει ακαδημαϊκά και εργασιακά προσόντα και διαθέτουν πληρέστερη αντίληψη των απαιτήσεων μιας δουλειάς. Αυτοί οι εργαζόμενοι που πολύ πιθανόν να μη μένουν με τους γονείς τους και που οι ίδιοι έχουν παιδιά (άρα και πολύ μεγαλύτερα έξοδα), βρίσκονται στην πιο παραγωγική και ώριμη ηλικία για να προσφέρουν αυτά που ένας εργοδότης με ευρεία αντίληψη μπορεί να ζητήσει. Η δε οικογενειακή τους κατάσταση τους κατατάσσει σε μια πολύ πιο επείγουσα κατηγορία εργαζομένων προς απασχόληση.

Θα μπορούσε λοιπόν το κράτος να αρχίσει να αλλάζει την ισορροπία που τώρα είναι απόλυτα δυσμενής για τους εργαζόμενους άνω των 29, ώστε να αρχίσουν να μπαίνουν στα προγράμματα και οι άνεργοι μεγαλύτερης ηλικίας, χωρίς βέβαια να παραγνωρίζεται η σημασία της απασχόλησης των νεότερων ανέργων.

Επίσης, θα πρέπει να υπάρξει αξιολόγηση της ίδιας της επιχείρησης που λαμβάνει τα οφέλη των βάουτσερ. Προφανώς δεν καταπολεμάται η ανεργία με την απασχόληση ενός εργαζόμενου για 6 μήνες και μετά να ακολουθεί η αντικατάστασή του από τον επόμενο κάτοχο βάουτσερ. Θα ήταν ιδανικό μια επιχείρηση να δέχεται ένα ορισμένο αριθμό δικαιούχων και μετά να υποχρεώνεται να προσλαμβάνει με σύμβαση όποιον κρίνει καλύτερο. Είναι ηλίου φαεινότερον πως κάποιος εκ των δικαιούχων θα είναι ο ιδανικός και πως η απασχόληση δέκα καταρτιζομένων στη σειρά δεν ερμηνεύεται αλλιώς αλλά ως "αφού πληρώνει το κράτος, κορόϊδο είμαι;"

Συμπερασματικά λοιπόν, επιβάλλεται η αναμόρφωση της κουλτούρας αυτής των επιταγών εργασίας προς δυο κατευθύνσεις. Πρώτον προς την ισόρροπη απασχόληση όλων των εργαζομένων και ιδιαίτερα αυτών που είναι ήδη έτοιμοι να συνεισφέρουν με την εμπειρία τους σε μια επιχείρηση και δεύτερον προς την παύση της κατάχρησης του προγράμματος για κάθε ηλικία δικαιούχου. 

Από ψυχολογικής πλευράς, είναι απόλυτα άδικο ο καταρτιζόμενος να αισθάνεται λαυράκι προς εκμετάλλευση από μια βιομηχανία κατάρτισης, απασχόλησης και στατιστικών. Το τέλος κάθε διαδρομής θα πρέπει να είναι η πρόσληψη για την κάλυψη πάγιων και διαρκών αναγκών των επιχειρήσεων από όσους πραγματικά εργάζονται με ευθύνη και ήθος. Άν όμως ο εργαζόμενος που προσπαθεί, αποπεμφθεί ευγενικά από την εκάστοτε επιχείρηση διότι στην πόρτα περιμένει ο επόμενος, τότε απλά θα θεωρήσει τα βάουτσερ μια προσωρινή διέξοδο για χαρτζηλίκι οπότε και δεν θα πάρει σοβαρά και τη δουλειά που θα κάνει. Κάτι το οποίο πιθανολογώ πως ήδη συμβαίνει κατά κόρον.