Ψυχροπολεμικές σκέψεις

του Μανόλη Μπουχαλάκη

Όταν το Αμερικάνικο περιοδικό Time παρουσίαζε στο εξώφυλλό του το Β. Πούτιν ενώ πίσω του διαγραφόταν η σκιά του καταρριφθέντος αεροπλάνου των Μαλαισιανών αερογραμμών, κάτι δεν έδειχνε καλό. Διαβάζοντας κανείς και τον τίτλο που έλεγε "Ψυχρός Πόλεμος 2", καταλάβαινε πως κάποιοι στην Ουάσινγκτον είχαν ξυπνήσει με εφιάλτες.

Κάποιος όμως θα έπρεπε να τους πει πως μόνο εφιάλτες είχαν δει. Οι σοβαροί αναλυτές που μετρούν τους αριθμούς και τα ακλόνητα στοιχεία σίγουρα θα χαμογελούσαν διαβάζοντας την υστερία που έχει καταλάβει μεγάλη μερίδα του Αμερικανικού μα και Ευρωπαϊκού τύπου.

Να θυμίσουμε πως μόλις τριάντα χρόνια πριν η κατάσταση είχε ως εξής: Οι μεραρχίες του Συμφώνου της Βαρσοβίας με χιλιάδες τανκς και αεροπλάνα βρίσκονταν σε κατάσταση υψίστης ετοιμότητας. Όπως αποκαλύφθηκε μετέπειτα, τα σχέδιά τους περιλάμβαναν πρώτο πυρηνικό πλήγμα και μάλιστα είχαν τυπώσει και ειδικό "χρήμα κατοχής" για τις χώρες που θα καταλάμβαναν. Στον αντίποδα, το ΝΑΤΟ δεν είχε πληροφορίες για μια τόσο αποφασιστική προέλαση και οι στρατιώτες της Συμμαχίας έπαιρναν κανονικά τις άδειές τους και φλέρταραν με τις Δυτικογερμανίδες ή τις άλλες ευειδείς δεσποινίδες των κρατών στις οποίες είχαν στρατοπεδεύσει.

Άν πάμε λίγο πιο πίσω, στο 1962, θα θυμηθούμε πως Σοβιετικά πλοία κατευθύνθηκαν πάνοπλα στην Κούβα για να σπάσουν το εμπάργκο του Τζ. Κένεντι λόγω της κρίσης των πυραύλων. Ο κόσμος βρέθηκε μια ανάσα πριν τον τρίτο παγκόσμιο πόλεμο και ο όρος "ψυχρός πόλεμος" δεν θα υφίστατο πλέον αφού ο πόλεμος θα είχε μετατραπεί σε "θερμό" και για την ακρίβεια σε θερμοπυρηνικό. 

Ήταν τέτοια η σιδερένια γροθιά των Σοβιετικών που τα κινήματα σε Ουγγαρία και Τσεχοσλοβακία καταπνίγηκαν δια των σοβιετικών τανκς και δια της εισβολής εκατοντάδων χιλιάδων στρατιωτών χωρίς το ΝΑΤΟ και οι Δυτικοί να πολυασχοληθούν εφόσον οι χώρες αυτές ήταν ήδη παραχωρημένες στη Σοβιετική Ένωση.

Σήμερα, η Ρωσία του Βλάντιμιρ Πούτιν δεν είναι η Σοβιετική Ένωση. Το σύμφωνο της Βαρσοβίας δεν υπάρχει, σχεδόν όλες οι χώρες της ανατολικής Ευρώπης ανήκουν στο ΝΑΤΟ ή στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ο Κομμουνισμός έχει αφανιστεί από τον κόσμο εκτός από τη Βόρεια Κορέα η οποία ζει σε ένα δικό της απομονωμένο σύμπαν. Ακόμα και η Κίνα ασχολείται περισσότερο με τον καπιταλισμό παρά με το κόκκινο βιβλιαράκι του Μάο.

Ενώ λοιπόν η Ρωσία του σήμερα κάνει προσπάθειες να ανακτήσει μέρος της χαμένης γεωπολιτικής της αίγλης χωρίς να έχει ούτε τη στρατιωτική ισχύ μα ούτε και το ιδεολογικό κίνητρο για να κάνει εισβολές, το μίσος ορισμένων κέντρων εξουσίας προς τους Ρώσους ιθύνοντες είναι πασιφανές.

Άν μιλήσουμε με όρους απόλυτης δημοκρατίας με όλα τα συν και τα πλην της, σαφώς η Ρωσία του Πούτιν δεν θα μπορούσε να καταταγεί σε αυτή την κατηγορία. Το κεφάλαιο στη χώρα αυτή σίγουρα δεν έχει την ίδια δύναμη όπως στις ΗΠΑ και οι ολιγάρχες έχουν μεταναστεύσει στο εξωτερικό λόγω ασφυκτικών πιέσεων από το κυβερνητικό καθεστώς. Οι φωνές κριτικής ενάντια στον πρόεδρο δεν υφίστανται και μάλλον αυτό δεν έχει να κάνει με το βαθμό ευτυχίας του λαού αλλά με μέτρα καταστολής διαφόρων μορφών. 

Επίσης, οι πόλεμοι σε Γεωργία και Ουκρανία δεν δείχνουν καθόλου πολιτικά ορθοί σε μια Ευρώπη που έχει θυσιάσει εκατομμύρια ανθρώπους σε εθνικιστικές συγκρούσεις. Η αλλαγή συνόρων στον 21ο αιώνα θεωρείται αδιανόητη από μια μερίδα διανοουμένων, αναλυτών και ιστορικών που τονίζουν τον κίνδυνο ξεσπάσματος εθνικιστικών κινημάτων και πάσης φύσης αλυτρωτικών εξεγέρσεων στο μωσαϊκό των λαών της Ευρώπης που δεν έχουν απαραίτητα την ψυχραιμία και το πνεύμα συνεργασίας των Φλαμανδών και των Βαλόνων του Βελγίου. 

Όμως, παρ΄όλη την πτώση της ως υπερδύναμη, η Ρωσία δεν έχει εγκαταλείψει την ιδέα της προστάτιδας δύναμης, ούτε και έχει καταντήσει μια απέραντη στέπα με αγρότες όπως ήταν στην εποχή των Τσάρων. Με όπλο τις μεγάλες της πλουτοπαραγωγικές πηγές, η Ρωσία έχει επιδοθεί σε μια κούρσα ανάπτυξης που έχει φέρει σημαντική βελτίωση στο επίπεδο ζωής του μέσου πολίτη της ο οποίος δεν περνάει πλέον έξω από τα γεμάτα σούπερ μάρκετ με άδειο πορτοφόλι όπως γινόταν επί εποχής Γιέλτσιν, αλλά επενδύει, κερδίζει, ταξιδεύει και έχει δημιουργήσει μια διαρκώς ευημερούσα μέση τάξη.

Ο στρατός της Ρωσίας επίσης έχει ξεφύγει από τις εποχές των εκατοντάδων μεραρχιών και έχει επιδοθεί σε μια κούρσα εκμοντερνισμού του εξοπλισμού του με εντυπωσιακά συστήματα και όπλα, αντάξια και σε ορισμένες περιπτώσεις ανώτερα του ΝΑΤΟ. Η δε πυρηνική του ισχύς παραμένει αναλλοίωτη.

Η νέα "επίθεση" ορισμένων δυτικών ΜΜΕ στον Πούτιν με αφορμή την κατάρριψη του Μαλαισιανού Μπόϊνγκ, είναι μια απόπειρα περαιτέρω απομόνωσης του Ρώσου προέδρου και μια προσπάθεια να τον παρουσιάσουν περίπου ως υπεύθυνο ενός νέου Ψυχρού Πολέμου.

Δεύτερος Ψυχρός Πόλεμος όμως δεν μπορεί να υπάρξει με τα σημερινά δεδομένα όπως είπαμε. Η Ρωσία πρέπει να αντιμετωπιστεί με πιέσεις για να μην καταφεύγει εύκολα στα όπλα ένεκα της όποιας προστασίας πληθυσμών που αυτή θεωρεί σημαντικούς, αλλά όχι με υστερίες και καταδίκες εύκολες, αναλογιζόμενος κανείς τις ποικίλες παρεμβάσεις των ΗΠΑ σε διάφορες χώρες του κόσμου και τους πολλούς πολέμους που επήλθαν λόγω αυτών των παρεμβάσεων.

Εν κατακλείδι, η διπλωματία και η συνεργασία μπορούν να αποφέρουν περισσότερα από ότι η πολεμική ρητορική. Από την άλλη, η διεθνής κοινή γνώμη που επιβίωσε από τους βαλλιστικούς πυραύλους των δυο κρατών και που βίωσε από πρώτο χέρι τι εστί Ψυχρός Πόλεμος, θα πρέπει να σπεύσει να καταδικάσει τους ακραίους κάθε πλευράς, Ρώσους, Αμερικανούς ή κάθε εθνικότητας πολεμοχαρείς. Οι δε κυρώσεις που με χαρά ανακοινώνουν διάφοροι δεν θα προκαλέσουν πρόβλημα μόνο στη Ρωσία αλλά πρωτίστως στην ίδια την Ευρώπη η οποία πρέπει κάποτε να παύσει να αποτελεί ηχώ της διεθνούς πολιτικής των ΗΠΑ, έχοντας ήδη 80 εκατομμύρια τάφους από τους 2 παγκόσμιους πολέμους. 

Αρκεί μια ανάγνωση ορισμένων βιβλίων Ιστορίας για να πειστούν τυχόν φανατικοί αφελείς.