Η Ελλάδα, η μετανάστευση και η παγκοσμιοποίηση

του Μανόλη Μπουχαλάκη

Οι ρατσιστικές επιθέσεις Ελλήνων κατά αλλοδαπών αλλά και αλλοδαπών κατά Ελλήνων στο εξωτερικό θέτουν ξανά το ερώτημα: Πόσο έτοιμος είναι ο κόσμος για την παγκοσμιοποίηση που εδώ και χρόνια συντελείται;

Η "μίξη" των φυλών της γης σχεδόν ποτέ δεν έφερε καλό αποτέλεσμα στην Ιστορία. Άν και αποδεδειγμένα οι μεταναστεύσεις που οδήγησαν σε ειρηνική συνύπαρξη ήταν ελάχιστες, όμως όσες πέτυχαν οδήγησαν τους λαούς που ζούσαν μαζί σε ευημερία, πλούτο και άνθηση του εμπορίου, των τεχνών και των γραμμάτων. Από τους καιρούς της Αλεξάνδρειας μέχρι την Κωνσταντινούπολη και την Ιερουσαλήμ, λαοί έζησαν μαζί, ονειρεύτηκαν, μόχθησαν για τον επιούσιο και δημιούργησαν.

Σχεδόν πάντα όμως κάποιο εθνικιστικό χέρι ανέτρεπε τα πάντα. Πότε με κάλπικες αφορμές και αιτίες και πότε για λόγους καθαρού φθόνου, οι μειονότητες, οι ξένοι, οι άπιστοι και κάθε τι που ήταν διαφορετικό γινόταν στόχος ως επί το πλείστον ανεγκέφαλου όχλου επιδέξια υποκινούμενου από όσους είχαν συμφέρον από την εκδίωξη ή και την εξόντωση των "ξένων".

Ας δούμε για λίγο την περίπτωση της χώρας μας. Η Ελλάδα είχε ήδη αποικίες στη Μικρά Ασία (Ίωνες) το 12ο αιώνα π.Χ. και στην Σικελία και την Ιταλία τον 8ο αιώνα π.Χ. Οι αποικίες εξαπλώθηκαν στην Κυρηναϊκή και στη Μαύρη Θάλασσα. Κατά την Οθωμανική κατοχή αρκετοί Έλληνες βρίσκονταν σε διάφορα μέρη της Ευρώπης με μικρές και μεγάλες αποικίες. Κάποιες εξ αυτών επέζησαν αλλά αρκετές διαλύθηκαν, όπως οι λαμπρές αποικίες της Τασκένδης, του Πόντου, της Μικράς Ασίας, της Αλεξάνδρειας και πολλών άλλων περιοχών εξαιτίας εθνικιστικών κινημάτων, εθνοκαθάρσεων, πογκρόμ και επαναστάσεων.

Ακόμα και με τις μεταναστεύσεις του 19ου και 20ου αιώνα, πολλές φορές οι Έλληνες αντιμετώπιζαν κλειστές πόρτες, ρατσισμό, μίσος και τη "στάμπα" οτι είμαστε κατώτερος λαός όπως και όλοι οι Μεσογειακοί λαοί. 

Έχοντας λοιπόν ως χώρα βιώσει έντονα τι σημαίνει να δημιουργείς ανθηρή διασπορά και αυτή να χάνεται αδίκως, μπορούμε να κατανοήσουμε τη δυσκολία της μετανάστευσης αλλά και το οτι κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά οτι σε μια άλλη χώρα δεν μπορούν να αλλάξουν οι συνθήκες και να ξεσπάσει ξανά έντονος ρατσισμός κατά των Ελλήνων.

Ακόμη και στις ΗΠΑ, κατεξοχήν χώρα μεταναστών, οι τρομοκρατικές επιθέσεις του 2001οδήγησαν σε μια αντιμουσουλμανική υστερία, παρόμοια με την αντι-ιαπωνική υστερία μετά την επίθεση των Ιαπώνων στο Περλ Χάρμπορ. 

Περιττό θα ήταν να σχολιάσει κανείς τις θηριωδίες των Ναζί και των Τούρκων κατά εθνοτήτων που σε τίποτα δεν τους έφταιξαν, απλά και μόνο διότι εθεωρούντο ανεπιθύμητοι και κατώτερης "κάστας".

Μετά το τέλος και του Ψυχρού Πολέμου τα μεταναστευτικά κύματα εντάθηκαν και χιλιάδες κάτοικοι των χωρών του πρώην Ανατολικού Μπλοκ έσπευσαν να αναζητήσουν καλύτερο μέλλον σε Δυτικές χώρες. Κάποιοι τα κατάφεραν, κάποιοι απλά περιχαρακώθηκαν σε γκέτο και αποτελούν μόνιμο μπελά των αρχών ασφαλείας αλλά και των παλαιότερων γηγενών κατοίκων.

Ακόμα όμως και στις χώρες που υπάρχει μια στοιχειώδης ενσωμάτωση, είναι φανερό οτι η πλήρης αφομοίωση είναι δύσκολη. Ενδεικτικά θα πρέπει κανείς να αναφέρει την Αγγλία, στην οποία κατοικούν δεκάδες εθνότητες και στην προσπάθεια να υπάρξει όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ισότητα, οι Αγγλικές κυβερνήσεις έχουν αφαιρέσει κάθε αναφορά στη Χριστιανική κληρονομιά και ιστορία της χώρας για να μην "προσβάλλουν" τους Μουσουλμάνους, τους Ινδουϊστές και τους Σιχ.

Συμπεραίνει κανείς λοιπόν οτι ακόμα και στις κοινωνίες με τα λιγότερα γκέτο και τους αποκλεισμούς, η αποδοχή του "ξένου", του διαφορετικού, δεν είναι πάντα δεδομένη και η αφομοίωση των διαφόρων φυλών μπορεί να αποδειχτεί δύσκολη. Η συνύπαρξη όμως δεν μπορεί να είναι πάντα κακή καθότι οι Έλληνες μεγαλούργησαν και πέτυχαν σε ξένους τόπους, υπό αντίξοες συνθήκες και πολλές φορές με τη "στάμπα" του τεμπέλη, του μεθύστακα και του απατεώνα. Εκεί λοιπόν που άντεξε η διασπορά, προσέφερε στην τοπική οικονομία και στις χώρες που τους φιλοξενούσαν.

Σήμερα, οι άνθρωποι λόγω της μεγάλης εξέλιξης των μέσων μεταφοράς, της πρόσβασης σε γνώση και πληροφορίες και τη μετανάστευση που ολοένα και αυξάνεται, βιώνουν όλο και περισσότερο την λεγόμενη παγκοσμιοποίηση. Συμμετέχουν σε κοινούς οργανισμούς, συναποφασίζουν και συμμετέχουν σε Ολυμπιακούς Αγώνες, Οργανισμούς Εμπορίου, Ενέργειας, Τεχνολογίας και Επιστήμης. Και μέσω της εκπληκτικής προόδου των κοινωνικών δικτύων και του Ίντερνετ, οι λαοί της γης φαίνονται πιο κοντά από ποτέ.

Όμως, σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης κάθε μέρα συμβαίνουν γεγονότα που αποδεικνύουν οτι τα πρότυπα, οι προκαταλήψεις, οι διακρίσεις και η ξενοφοβία δεν έχουν αλλάξει και δεν αναμένονται να αλλάξουν σύντομα. Ευκαιρίας δοθείσης, μάλιστα, οι εθνοκαθάρσεις και τα φυλετικά μίση αναφλέγονται με ανθρώπινες τραγωδίες και απέραντο πόνο.

Η θέση της Ελλάδας σε αυτό το μεταβαλλόμενο κόσμο είναι αφενός να κρατήσει τον Ελληνισμό και τις ευγενείς του αξίες στη διασπορά και αφετέρου να προσέξει να μην ενδώσει σε "φαντάσματα" ρατσισμού, ξενοφοβίας και μίσους που έχουν ξυπνήσει λόγω της οικονομικής κρίσης. Ταυτόχρονα όμως, η πολιτεία πρέπει να εμπεδώσει στους πολίτες αίσθημα ασφαλείας και νομιμότητας, απαραίτητα στοιχεία για να κρατηθεί η κοινωνική δομή πριν υπάρξουν φαινόμενα χάους και αναρχίας. Επιπλέον, θα πρέπει να υπάρξει σεβασμός προς τις κοινότητες των άλλων λαών που διαβιούν ειρηνικά και προσφέρουν στην εθνική οικονομία και τη στήριξη της Ελλάδας με ανθρώπους εργατικούς, τίμιους, μορφωμένους και με σεβασμό στη χώρα που τους φιλοξενεί. Είναι φανερό οτι μια χώρα που θα έχει γίνει "χωματερή" ρακένδυτων και απελπισμένων ανθρώπων κάθε φυλής δεν έχει ούτε η ίδια μέλλον.