Η άδεια ψυχή και το στερεοφωνικό

του Μανόλη Μπουχαλάκη

Στα βίαια επεισόδια που συγκλόνισαν το Λονδίνο, το Μάντσεστερ και άλλες πόλεις, η αστυνομία με έκπληξη διαπίστωσε οτι μέρος δεν πήραν μόνο άνεργοι, κατατρεγμένοι ή κοινωνικά αποκλεισμένοι αλλά και άτομα της μέσης και ανώτερης αστικής τάξης.

Η κόρη ενός εκατομμυριούχου κατηγορείται οτι έκλεψε ηλεκτρονικά είδη αξίας 5.000 λιρών, μια αθλητική πρέσβειρα των Ολυμπιακών αγώνων οτι επιτέθηκε με τούβλα σε αστυνομικό όχημα, ένας ταξιθέτης όπερας και ένας σεφ οτι συμμετείχαν σε κλοπές. Μια 31χρονη εκπαιδευτικός πιάστηκε να λεηλατεί κατάστημα με ηλεκτρικά είδη, 2 δίδυμοι φοιτητές έκαναν πλιάτσικό σε ένα άλλο μαγαζί, ένας ναυαγοσώστης σε κάποιο άλλο, ανήλικα παιδιά πιάστηκαν με εμπορεύματα στα χέρια. Οι δικηγόροι τους ισχυρίζονται οτι απλά "παρασύρθηκαν σε μια στιγμή τρέλας" και παραβίασαν το νόμο.

Το οτι το όλο ζήτημα παραπέμπει σε ψυχιατρείο, αυτό καθίσταται προφανές. Εδώ δε μιλάμε για "οργισμένα νιάτα", "καταπιεσμένους μετανάστες", ή άλλα τέτοια παρεμφερή. Καμία σύγκριση δεν μπορεί να γίνει με τις ταραχές του Μπρίξτον το 1981, διότι τότε η Μ. Βρετανία βίωνε έντονα την οικονομική ύφεση και η εγκληματικότητα ήταν σε έξαρση. Η αστυνομία τότε χρησιμοποίησε μη ήπιες μεθόδους ελέγχου στους μαύρους πολίτες στο Μπρίξτον, στο νότιο Λονδίνο. Αυτό εξόργισε την Αφρο-Καραϊβική κοινότητα που ήδη ζούσε υποβαθμισμένη και γκετοποιημένη.

Οι εξεγέρσεις του 2011 περιλάμβαναν ανθρώπους που ήταν χωρίς οικονομικά προβλήματα και με σαφώς καλύτερες προοπτικές για καλύτερη ζωή από αυτούς που ζουν στις φαβέλες του Ρίο ντε Τζανέϊρο ή σε άλλες παραγκουπόλεις ανά την υφήλιο. 

Εκ πρώτης όψεως δεν μπορεί να εξηγηθεί η επίθεση στις περιουσίες άλλων, απλών, ανθρώπων και μικρών κυρίως καταστημάτων. Ούτε προφανώς το πως μεγάλη μερίδα των εξεγερμένων έγιναν αίφνης κλεπτομανείς σε μαζική κλίμακα. Τι νόημα είχε η κλοπή αφού τα κλεμμένα κινητά τηλέφωνα, λάπτοπ και τζιν τα είχαν ήδη στα σπίτια τους; Κάποιος θα μπορούσε να πει οτι τα ένστικτα αυτά των κουρσάρων και πειρατών ποτέ δεν έπαψαν να βρίσκονται θαμμένα στην ανεξερεύνητη ψυχή του ανθρώπου. Άν και οι κουρσάροι είχαν τις επιδρομές μόνιμη και κύρια δουλειά τους, αντί το πρωϊ να είναι ταχυδρόμοι και το βράδυ άρπαγες.

Το σοκαριστικό στοιχείο που προκύπτει από τις ανακρίσεις των αρχών είναι οτι αρκετοί εκ των δραστών στις εξεγέρσεις απλά ήθελαν να ξεσπάσουν, να κάνουν κάτι διαφορετικό. Σίγουρα αν δεν είχε δοθεί η αφορμή του περιστατικού με τον νεαρό που σκοτώθηκε όπως λέγεται από αστυνομικούς, η πλειοψηφία των ταραξιών δεν θα είχε υποπέσει στον πειρασμό να γίνουν δρ. Τζέκιλ και κ. Χάϊντ. 

Αυτό που πρέπει να προβληματίσει σοβαρά όμως είναι το οτι αν πράγματι αρκετοί πέρασαν τη διαχωριστική γραμμή νομιμότητας και παρανομίας λόγω βαρεμάρας και ανίας, τότε ίσως ολόκληρη η κοινωνία στη Δύση και στις λεγόμενες "πολιτισμένες" χώρες πρέπει να αναθεωρήσει εκ βάθρων τον τρόπο ζωής που τώρα υπάρχει. 

Να βρει τις αιτίες και τα κίνητρα που κάνουν ένα κατά τα άλλα ικανοποιημένο άνθρωπο να γίνει τόσο εύκολα παράνομος. Πρέπει να δούμε βαθύτερα τα πρότυπα που σήμερα επιβάλλονται στους νέους και τις οικογένειες. Ο ατομικισμός, η υπερβολική έκθεση στη σεξουαλικότητα, το κυνήγι του χρήματος, η οικογενειακή απάθεια και ο απομονωτισμός, οι επιρροές από τα ΜΜΕ και τις ταινίες, η χρήση του Διαδικτύου και τόσα άλλα πρέπει να συζητηθούν και να αναλογιστεί ο μέσος άνθρωπος μήπως έχει χάσει το νόημα της ζωής και αναλώνεται σε ένα μάταιο αγώνα να γίνει επιτυχημένος, μοναδικός, τέλειος, ίσως και μικρός θεός. 

Τελικά όμως, καταντάει να μη βρίσκει αυτό που ζητάει στις "φούσκες" του καταναλωτισμού και του κυνηγιού της ομορφιάς και της τελειότητας. Έτσι, ορισμένες φορές σκέφτεται να γίνει ολίγον παράνομος αρπάζοντας ένα στερεοφωνικό μήπως και γεμίσει τη μέρα του. Αντ' αυτού όμως, η ένδεια της ψυχής του γίνεται πιο φανερή από ποτέ.